Kỷ luật tích cực gieo mầm thân thiện

 (GD&TĐ) - Lào Cai là một tỉnh có nhiều HS dân tộc thiểu số ở vùng khó khăn, chiếm trên 70% số học sinh toàn tỉnh. thành thử, Lào Cai đã triển khai những giải pháp hiệp với đặc điểm của HS địa phương mình, trong đó có biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực. 

Giải pháp hữu hiệu  học sinh Trường THPT Chuyên Lào Cai trong giờ hoạt động thể thao Những năm đầu thực hiện phong trào, Lào Cai đã ứng dụng đồng thời nhiều giải pháp: Xây dựng dài gắn liền với cộng đồng; thi đua xây dựng dài có cảnh quan trường lớp đẹp, thân thiện, môi trường giáo dục an toàn; đổi mới phương pháp dạy học lấy HS làm trọng điểm... Các giải pháp này đã mang lại những kết quả một mực, những tiến bộ rõ rệt. Tuy nhiên, những kết quả đó chưa thật kiên cố và bền vững, vẫn còn hiện tượng kiền ứng xử chưa thân thiện, giáo dục nặng nề, kỷ luật, phạt HS; vẫn còn những cán bộ quản lý cho rằng để duy trì kỷ luật và kỷ cương thì trị là biện pháp chóng vánh, đơn giản hơn so với các biện pháp giáo dục khác. Và vẫn còn nhiều HS ngỗ ngược, gây lộn, nạt bạn bè; có HS bất mãn với thầy cô, chán học, bỏ học. Khi được tiếp cận với tài liệu “Đổi mới phương pháp quản lớp học bằng biện pháp giáo dục kỉ luật tích cực”, Sở GD&ĐT nhận thấy ứng dụng “Kỉ luật tích cực” sẽ góp phần quan trọng đạt được mục tiêu giáo dục mà các quốc gia đã cam kết trong Công ước Liên Hiệp Quốc về Quyền con nít. Đó là: Phát triển tối đa nhân cách, hào kiệt, các khả năng về tinh thần và thể chất của con nít; trọng bản sắc văn hóa, ngôn ngữ và các giá trị của bản thân con nít; chuẩn bị cho con nít sống một cuộc sống có bổn phận trong tầng lớp tự do, theo tinh thần hiểu biết, hòa bình, độ lượng và bình đẳng... Đây cũng chính là mục tiêu mà “dài thân thiện, học sinh tích cực” hướng tới.  Hình thức hiệp, phương pháp linh hoạt  Kỷ luật tích cực giúp học sinh học tập tốt hơn Để thực hiện giải pháp này, đầu tiên, Lào Cai áp dụng các phương pháp, hình thức hiệp với điều kiện cụ thể của địa phương mình. Do đặc thù của Lào Cai có nhiều HS dân tộc thiểu số, tiếng Việt không phải tiếng mẹ đẻ của các em, trong khi các thầy cô giáo lại cơ bản là người Kinh, chưa thông suốt nhiều về văn hóa, phong tục, tập quán của dân tộc các em nên khoảng cách giữa thầy và trò khá lớn. Từ đó, nhiều câu chuyện cười ra nước mắt đã xảy ra, như trường hợp một kiền trẻ mới ra trường, lên vùng cao công tác. Khi đến nhà vận động HS đi học, thầy dọa HS nếu không đi học thầy thu ti vi. Em HS nghe vậy tưởng thật nên lao đến cắn tay thầy và bỏ chạy vào rừng... Trước thực trạng này, ngành GD Lào Cai đã tìm cách thay đổi nhận thức đến việc làm của đội ngũ CBQL và kiền. Đặc biệt, kiền phải đặt mình vào vị trí của HS, lắng nghe, gần gũi với HS; luôn tìm cách cổ vũ, khuyến khích các em; giúp các em vượt qua rào cản ngôn ngữ; mang lại sự tự tin cho trong học tập; làm các em yêu lớp, yêu trường, yêu bạn bè, thầy cô và thích đi học. Năm học 2009 - 2010, Lào Cai đã chọn lọc Trường Tiểu học thị trấn Bát Xát (huyện Bát Xát) và Trường Tiểu học Bản Phố (huyện Bắc Hà) để thực hiện mô hình điểm do Sở GD&ĐT trực tiếp chỉ đạo. Sau một năm thực hiện, HS tại 2 trường tiểu học này đã biết tự giác chấm công cho chính mình tại bảng chấm công ở mỗi cửa lớp. kiền cùng học sinh xây dựng nội quy lớp học đề ra các việc nên làm và không nên làm, quy định rõ khi có ai vi phạm, cần phải tìm hiểu rõ duyên do và được các bạn khác giúp đỡ. Tại 2 trường này, vai trò của thủ lĩnh lớp học trong việc tổ chức các hoạt động học tập cũng được đề cao, tạo dịp để nhiều em trong lớp được diễn đạt vai trò của mình. Bên cạnh đó, GV luôn trọng và lắng nghe ý kiến của HS, truyen hinh an vien nam dinh sẵn sàng đón nhận cả những ý tưởng ngờ nghệch của các em. Tại Trường TH Thị trấn Bát Xát, HS còn được dự vào công tác lập mưu hoạch của nhà trường, các phiên họp Hội đồng GD và các phiên họp bàn về việc tổ chức sự kiện dài... Nhà trường cũng rất chú ý, quan tâm đến đời sống, tâm can tình cảm của từng HS duyệt y hoạt động của Câu lạc bộ Bạn và Tôi (trong đó thầy cô đôi khi là tôi, khi lại là bạn.. ), hoặc qua hộp thư “Điều em muốn nói” của lớp cũng như của trường. HS cũng được rèn kĩ năng bộc lộ và làm giàu vốn tiếng Việt qua hình thức cây sáng tạo, hay được dự xây dựng luật lệ ứng xử văn hóa dài. Từ đó, các em biết san sẻ với các bạn trong lớp bằng nhiều việc làm, biện pháp trực tiếp hoặc gián tiếp. Mô hình kỷ luật tích cực ở Trường Tiểu học thị trấn Bát Xát và Bản Phố, với những hiệu quả to lớn, đã có sức lan tỏa mạnh mẽ, được 100% các trường tiểu học trong toàn tỉnh học tập và làm theo. Tùy điều kiện và tình hình thực tại của địa phương, mỗi trường lại chọn lọc các cách làm và hoạt động hiệp để phát huy thế mạnh của HS. Các trường đã thành lập và tổ chức nhiều câu lạc bộ (CLB) hoạt động sôi nổi: CLB nhà nông nghiệp nhỏ tuổi ở Trường Tiểu học Sán Chải, Sín Chéng (huyện Si Ma Cai); CLB nhiếp ảnh gia nhỏ tuổi ở Trường Tiểu học Tả Phìn, Sa Pả (huyện Sa Pa); CLB khâu thêu ở Trường Tiểu học Pha Long, Tả Ngải Chồ (huyện Mường Khương); CLB múa khèn ở Trường Tiểu học Lao Chải, Hầu Thào (huyện Sa Pa) và Trường Tiểu học Pha Long, Nấm Lư (huyện Mường Khương); CLB nghệ thuật dân gian ở Trường Tiểu học Bản Phố, Na Hối, Lùng Phình (huyện Bắc Hà); các CLB dancing, võ thuật, CLB các thương buôn tý hon, CLB an toàn giao thông, CLB tiếng Anh ở huyện Bảo Thắng, Bảo Yên, Văn Bàn, TP Lào Cai... Từ những CLB này, HS đã rèn được nhiều kĩ năng bổ ích như kĩ năng đãi đằng quan điểm, ý kiến; kĩ năng tự chủ và nâng cao ý thức bổn phận; kĩ năng tự phục vụ và sản xuất; kĩ năng tập làm lãnh đạo, tập làm thương buôn... Đáng chú ý, những hoạt động này nhận được sự ủng hộ nồng nhiệt của các bậc ba má HS. Phụ huynh đã cùng vào cuộc với nhà trường, thầy cô để rèn kĩ năng cho con em mình; hỗ trợ nhà trường trong các hoạt động; ủng hộ về vật chất cho phong trào... Mặt khác, Sở GD&ĐT Lào Cai đã kết hợp tổ chức nhiều hoạt động, tạo ra những sân chơi lớn cho HS có điều kiện biểu thị khả năng của mình, qua đó nói lên tâm can, hoài vọng của các em. Đó là hoạt động giao lưu tiếng Việt cho HS dân tộc thiểu số; Festival khám phá khoa học và kĩ năng sống cho HS tiểu học; thi HS giỏi dân tộc thiểu số; thi trường tiểu học có cảnh quan trường, lớp đẹp, môi trường giáo dục an toàn, hấp dẫn... Với việc thực hiện biện pháp GD kỷ luật tích cực, bộ mặt của GD Lào Cai đã có nhiều thay đổi tích cực. Các trường, lớp tiểu học ngày càng đẹp, gọn gàng, sạch sẽ và thân thiện hơn. HS thực sự trở thành trung tâm của nhà trường, làm chủ các hoạt động. Các em HS dân tộc thiểu số đã nhanh nhẹn và tự tin hơn. Mối quan hệ giữa học sinh và thầy cô giáo thực sự trở lên thân thiện. Cộng đồng cũng hiểu và giúp đỡ nhà trường tích cực, hiệu quả hơn. quan trọng nhất là, ở các trường tiểu học của Lào Cai không còn tình trạng GV trừng phạt, xúc phạm HS, không còn HS bỏ học. Như vậy, mầm thân thiện đã được gieo thành công, hiệu quả trên mảnh đất này.   Những kinh nghiệm trong việc triển khai biện pháp GD kỷ luật tích cực    - Thống nhất trong chỉ đạo và hành động từ cấp Sở đến Phòng, trường làm thay đổi nhận thức trong đội ngũ. CBQL phải làm gương, GV là người tiên phong thực hiện hoạt động.   - Phát huy trí tuệ của tập thể, tạo điều kiện cho các cơ sở GD có dịp sáng tạo vận dụng có hiệu quả biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực.   - Vận động cộng đồng, dân chúng vào cuộc để tạo được sự đồng thuận, ủng hộ của các cấp ủy Đảng, chính quyền và dân chúng.   - triển khai đồng bộ cùng với các giải pháp, hoạt động khác để phát huy những điểm mạnh của từng nội dung, tạo ra sức mạnh tổng hợp.   - chọn lọc điểm để chỉ đạo điển hình thành công, tổng kết và tiến hành nhân rộng. Khen thưởng kịp thời những điển hình tiến tiến.   Kim Anh