Chủ Nhật, 11 tháng 8, 2013

Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành: tham dự TPP và những lo liệu thiệt hơn


Thanh Long đang là mặt hàng có số lượng xuất khẩu sang Mỹ lớn

Ảnh:Minh Giang


Nhịp mở hiếm có


PV:Thưa ông, hiệp nghị đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cam kết sẽ được ký kết sau chuyến thăm của Chủ tịch Trương Tấn Sang hẹn mở ra những thuận lợi gì cho Việt Nam?


Ông Bùi Tiến Thành:Nếu hiệp nghị được ký kết sẽ bao gồm những nội dung rất rộng, mà trong đó Mỹ và các đồng minh của Mỹ như Nhật cam kết sẽ tạo điều kiện để cộng đồng các quốc gia thành viên có dịp để cùng phát triển. Nếu Việt Nam ký kết với Hoa Kỳ và 10 nước thành viên thì sẽ được tham gia vào một thị trường rộng lớn gồm những nước có nền kinh tế số 1. Đặc biệt trong đó không có Trung Quốc.


Tóm lại, hiệp nghị được ký kết không chỉ mở ra cơ hội về thương mại hay đầu tư mà còn ở nhiều khía cạnh khác như: cơ hội để thảo luận tri thức khoa học, thương chính và nhiều lợi ích khác trong đó. Việt Nam chúng ta cần phải tìm hiểu sâu để tận dụng những ưu đãi, cũng như cơ hội mà việc được tham gia Hiệp định này đem lại.


Lâu nay, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu của sản phẩm dệt may và nông phẩm của Việt Nam, theo ông sắp tới sẽ có thêm nhiều nhịp để Việt Nam có thể bán được nhiều sản phẩm hơn hay không?


TPP là Hiệp định đa phương giữa 12 nước gồm Úc, Brunei, Canada, Chile, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ, Việt Nam và Nhật Bản. Đến nay, TPP là Hiệp định tự do thương nghiệp đa phương có phạm vi rộng nhất, trùm các nội dung truyền thống như thuế quan, dịch vụ tài chính, đầu tư và các vấn đề về môi trường, cần lao, chống tham nhũng… Khi TPP được ký kết, GDP của Việt Nam dự kiến sẽ tăng thêm khoảng 26,2 tỉ USD và sẽ tăng lên 37,5 tỉ USD nếu Nhật Bản tham dự TPP.

- Về lĩnh vực dệt may thì trong hiệp nghị dành hẳn một chương để quy định cụ thể. Trong đó, đề nghị rất quan trọng đó là nhân tố nội địa hóa. Đây là một tiêu chí được thị trường Mỹ đặt ra rất khe khắt. Trong khi sản phẩm dệt may của chúng ta bấy lâu cốt tử là gia công với 80% là vật liệu nhập cảng từ Trung Quốc. Nếu nối như vậy thì chắc chắn sẽ không đáp ứng được đề nghị. Chúng ta phải bằng mọi cách đáp ứng được về mặt thời khắc, nếu không khi những nội dung này được khép lại thì sẽ rất khó có thời cơ tiếp cận nữa. Hiện nay, theo tôi biết các quốc gia khác đều đã cạnh tranh và loại bỏ được căn bản tỷ lệ vật liệu Trung Quốc trong sản phẩm dệt may của mình để xuất sang thị trường Hoa Kỳ, chỉ có Việt Nam đang khó khăn với tiêu chí này. Hiện Việt Nam đang xuất khẩu chưa đến 10 tỷ USD hàng dệt may, trong đó tỷ lệ nội địa hóa mới chỉ đạt 10%, trong khi thị trường Mỹ mỗi năm tiêu thụ khoảng 70 tỷ USD hàng dệt may.


Còn với các mặt hàng nông phẩm, theo ông điểm yếu của chúng ta là gì? và cần phải thay đổi như thế nào để có thể hội nhập sau khi hiệp nghị được ký kết?


- Đối với mặt hàng nông sản, tôi cho là còn nghiêm trọng hơn bởi bấy lâu gần như chúng ta không tận dụng được gì từ thị trường Hoa Kỳ. Mỗi năm ta mới chỉ xuất khẩu được vài tỷ USD với mặt hàng cá basa. Thời gian đầu, phía Hoa Kỳ "tiếp đãi” sản phẩm của chúng ta rất tốt, tuy nhiên càng về sau này sản phẩm của ta bị tẩy chay nhiều do mình làm không tốt.


Tôi cho rằng, chúng ta có hàng hóa, Hoa Kỳ có thị trường lớn nhưng mình không xuất khẩu được đó là do nội bộ của mình, chứ không phải do đối tác. Mặt khác, ta cũng cần phải tìm ra những sản phẩm là thế mạnh để mở mang thị trường. Chả hạn, tôi thấy hàng chục ngàn ha cánh đồng dứa từ Tiền Giang đến Đồng Tháp mà không xuất khẩu được, hay như khoai lang và sắn lát đều là những sản phẩm tiềm năng nhưng mình không tận dụng được để mở mang thị trường.


Buộc mình phải đổi thay để hợp


Theo ông, đối với hai lĩnh vực này thì các DN cần phải có những thay đổi gì để đáp ứng những đề nghị khe khắt khi xuất khẩu?


- Trước tiên, muốn hội nhập thì chúng ta phải đáp ứng được những yêu cầu do thế giới đặt ra. Họ mở cửa với mình, mình muốn dự vào nền kinh tế nước họ thì mình phải thay đổi để ăn nhập. Chả hạn, một rào cản lớn Hiện nay đó là phương thức thanh toán khi xuất khẩu nếu chúng ta không đổi thay, không ưng phương thức tính sổ theo họ thì sẽ chẳng thể đẩy mạnh được xuất khẩu hàng hóa. Mở ra thị trường lớn nhưng bán được hàng hóa hay không lại phụ thuộc vào Việt Nam. Ngoại giả, đề nghị về tiêu chuẩn giám định an toàn vệ sinh thực phẩm cũng là một đề nghị chúng ta cần phải đáp ứng.


Vậy theo ông, nếu hiệp nghị này được ký kết liệu có giúp Việt Nam khôi phục kinh tế nhanh hơn nhờ sự tăng trưởng thị trường xuất khẩu và đầu tư hay không?


Đại sứ Mỹ tại Hà Nội, ông David Shear khẳng định "Quy chế xác nhận nền kinh tế thị trường là một vấn đề có giá trị mang tính biểu tượng to lớn đối với Việt Nam, và đó cũng là cơ sở để đánh giá trong các vụ kiện chống bán phá giá. Việc quyết định công nhận một nước là nền kinh tế thị trường là một quy trình gồm nhiều bước, cả về mặt hành chính và pháp lý. Phương thức tốt nhất để Việt Nam đạt được quy chế nền kinh tế thị trường là phê chuẩn việc hai bên cùng nhau hoàn thành thành công việc đàm phán TPP”.

- Tôi cho rằng, đây là một cơ hội lớn đối với nền kinh tế nước ta. Tuy nhiên, sản xuất đình trệ, nền kinh tế khủng hoảng không phải do có hiệp nghị hay không. Có Hiệp định rồi thì vấn đề khôi phục kinh tế phải do mình, để từ đó có sản phẩm rồi mới xuất khẩu được. Tôi ví dụ một vấn đề cụ thể, chả hạn trong khi các doanh nghiệp Đài Loan hay Nhật Bản hiện đang chỉ phải vay lãi suất 1-2%, thì các doanh nghiệp Việt Nam phải vay với lãi suất 10-12%, chính thành ra rất khó khăn để doanh nghiệp Việt Nam có thể hội nhập với các thành viên dự Hiệp định.


Các đối tác của Hiệp ước xuyên thanh bình Dương bao gồm 10 quốc gia và 2 nền kinh tế lớn là Hoa Kỳ và Nhật, với GDP của các thành viên này chiếm tới 40% GDP toàn cầu. Theo ông, Việt Nam cần phải tích cực đổi thay ra sao để có thể tận dụng những ưu đãi từ hiệp nghị này đem lại?


- Trước tiên, chúng ta phải xác định thực lực mình đang ở đâu. Như tôi đã nói ở trên, trong khi doanh nghiệp các nước khác được hưởng lãi suất vay chỉ 1-2%, thì doanh nghiệp chúng ta phải chịu mức lãi suất chót vót, ở họ không có tiêu cực, không có tổn phí cơ hội quá cao…Chính nên chi, không nên tạo ra khó khăn giả tạo mà phải luôn đặt câu hỏi tại sao mình làm chưa tốt, sao mình chưa hội nhập được.


Song song phải vỡ hoang được lợi thế tương đối của mình. Chẳng hạn chúng ta có thể trồng gạo, dứa, khoai, sắn… nhưng không phải ngô. Hay với 3.000km bờ biển với tài nguyên là thủy sản đây chính là nguồn lực to lớn mà chúng ta phải đổi thay cách bảo tồn và quản lý mới hy vọng có được dịp.


Trân trọng cảm ơn ông!

Thúy Hằng(thực hiện)