Trả lại sự uy nghiêm cho các cơ sở tín ngưỡng, chia sẻ tôn giáo... bao giờ?

Có đến các đền chùa vào mỗi dịp rằm, lễ hội, mới thấy nhức nhối về sự hoang từ việc đốt vàng mã của những người đi lễ. Với quan niệm “trần sao âm vậy”, nên nhiều người đã không ngại ngần mua sắm hàng trăm, thậm chí hàng triệu đồng bạc lễ vật ở nhiều nơi để hóa vàng cho người thân hoặc để thỏa ước nguyện của chính mình. Theo số liệu thống kê, mỗi năm, người dân Việt Nam đốt gần 50.000 tấn vàng mã, trị giá có thể lên đến hàng trăm tỷ đồng. Luận bàn với chúng tôi, Thượng tọa Thích Duy Trấn, trụ trì chùa Liên Hoa, quận 6, TPHCM cho rằng, hiện đời sống tầng lớp càng ngày càng phát triển nên người ta có nhu cầu đốt vàng mã nhiều hơn, cầu kỳ và thẳng tính hơn. Bởi nhiều người quan niệm rằng, việc đốt thật nhiều những hiện vật bằng giấy khi cõi âm nhận được sống no ấm thì người dân gian cũng được hưởng phúc. Theo Thượng tọa Thích Duy Trấn, hạn chế việc đốt vàng mã trong dân là không dễ dàng và rất cần có một biện pháp hiệp: Bên cạnh thực trạng đốt vàng mã, hiện tệ bạc mê tín dị đoan tại các đền chùa, các cơ sở thờ tự vẫn chưa thể nào hạn chế được. Không ở đâu xa, ngay tại TPHCM, vào thời điểm những ngày rằm lớn hay các dịp lễ, tết, khi đến các đền chùa, chúng ta dễ dàng thấy cảnh tượng hàng chục người bày bán sách tử vi, bói toán... Xen lẫn trong đám đông, chèo kéo khách hành hương, góp phần làm cho cảnh đền chùa thêm bát nháo. Đây được xem như những “giá sách di động” vì thế dễ dàng lẩn trốn khi có lực lượng quản lý kiểm tra. Riêng hoạt động của đội quân bói toán thì có phần kín đáo hơn. Họ thường quan sát người đi lễ từ xa, sau đó dần dần tiếp cận đối tượng mời chào. Điển hình như tại khu vực Lăng ông bà Chiểu, theo ghi nhận của chúng tôi có 3 đối tượng chuyên làm nghề bói toán ứng trực thẳng tính. Ông Trần Văn Long, một người dân sống gần khu vực này cho biết, thường những du khách khi đến viếng Lăng đều được các đối tượng này mời chào rất nồng hậu: Không chỉ có tình trạng bói toán, đốt vàng mã hay xem tử vi, lâu nay nhiều người còn xem việc phóng sinh chim, cá, rùa là điều tốt lành. Thành ra, một số khu vực trước đền Lăng ông Bà Chiểu, chùa Việt Nam Quốc Tự, chùa Vĩnh Nghiêm… hàng trăm con chim sẻ, rùa hoặc các loài cá nước ngọt được bày bán để chờ người đến mua rồi phóng sinh. Quan sát của phóng viên tại Lăng ông bà Chiểu, từ 1 giờ chiều, khu vực này có 3 người bày bán hàng trăm con chim sẻ đang bị nhốt trong lồng. Đàm luận với phóng viên, một người bán cho biết, giá của mỗi con chim sẻ là 7.000 đồng, nếu khách mua nhiều sẽ được tính với mức ưu đãi hơn. Tuy nhiên, do không phải ngày rằm hay đầu tháng nên có rất ít khách hàng mua chim phóng sinh. Những con chim bị nhốt quá lâu ngày, hoi hóp liền bị người ta vứt không thương tiếc ngay trong khuôn viên của Lăng. Rõ ràng, phóng sinh là một trong những việc làm thiện nguyện, với mong muốn làm nhẹ lòng cho bản thân, xong trên thực tại lại không hoàn toàn như vậy. Ít ai biết rằng, ở Lăng ông bà Chiểu, những chú chim sẻ sau khi được thả liền bị chính những người vừa bán, dụ dỗ bằng những hạt thóc bên cạnh những chiếc bẫy lưới vô hình giăng mắc khắp sân. Xem ra việc phóng sinh tại các đền chùa trong thời buổi này đã không còn ý nghĩa nữa, nếu không muốn nói là vô tình tiếp tay cho việc phá hoại môi trường sinh thái. Hòa thượng Thích Tâm Huệ, trụ trì chùa Trúc Lâm phân tách: Phóng sinh ngày nay không còn mang đúng ý nghĩa của việc hành thiện nữa - Ảnh: PLVN. Đã đến lúc trả lại sự tôn nghiêm cho các cơ sở tín ngưỡng, trả lại những giá trị ý nghĩa thực sự các hoạt động tâm linh... Đang là mong mỏi của nhiều người. Có thể nói bít tất những vấn đề được nêu trong loạt bài hồ hết là những câu chuyện xưa cũ và đã tồn tại từ năm này qua năm khác: từ cách làm mướn đức, đốt vàng mã, phóng sinh, cho đến bói toán, xem tử vi, xem tướng... Nhưng đến nay vẫn chưa có những chuyển biến nào đáng kể. Các văn bản pháp quy đều đã được ban hành nhằm điều chỉnh hành vi của những người tham dự hoạt động tín ngưỡng, góp phần định hướng xã hội cho các hoạt động thuộc về văn hóa ý thức. Nhưng phải chăng còn thiếu một cơ chế giám sát, xử lý vi phạm hay các biện pháp chế tài mạnh...? Các câu hỏi này sẽ được phần nào trả lời trong phần cuối của loạt bài Văn minh tại các cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo qua cuộc bàn thảo với Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Trần Ngọc Thêm, nhà nghiên cứu về văn hóa Việt Nam.