Nên, đã có tình trạng nhà đầu tư bất động sản chỉ đem theo "vốn mồi" rồi huy động vốn của khách hàng ứng trước để xây nhà bán
Cấp thiết phải phối hợp với cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài vì các tiêu chí của dự án đều do nhà đầu tư tự ít, kê khai.
Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho rằng có trường hợp DN bỏ trốn vì căn do khách quan là kinh tế khó khăn, làm ăn nhằm lỗ nhưng cũng có trường hợp nhà đầu tư lợi dụng kẽ hở của pháp luật để "đánh quả". Ông Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài - Bộ KH-ĐT, cho rằng hơn 500 chủ DN bỏ trốn là đáng báo động về công tác quản lý DN FDI.
Chủ DN bỏ trốn khiến nhiều công nhân mất việc làm, bị nợ lương nhưng cơ quan quản lý không hỗ trợ được vì không có cơ chế. Các địa phương vấn vốn FDI lớn cần phải cử một phó chủ toạ chuyên trách, làm mối lái tổ chức giao ban hằng tháng với các sở về FDI. Với việc xử lý tài sản, công nợ thì không thể giải quyết qua trọng tài cũng như tòa án vì chủ đầu tư đã về nước, không xác định được địa chỉ của bên bị.
Đồng thời, các địa phương có nhiều DN FDI bỏ trốn cần sớm tìm ra căn nguyên, đề ra giải pháp ngăn chặn tình trạng này. Thay vào đó, cần có một cơ chế phối hợp từ trung ương đến địa phương, trong đó giao một đơn vị làm mối manh tụ tập thông tin để ít.
Cục thuế địa phương chịu nghĩa vụ quản lý thuế; thương chính theo dõi hoạt động xuất du nhập; Bộ Công Thương quản lý hoạt động thương nghiệp; Bộ KH-ĐT giám sát hoạt động cấp phép, đăng ký đầu tư; Bộ LĐ-TB-XH theo dõi về cần lao, tiền lương… Tuy nhiên, thực tế mỗi cơ quan chỉ theo dõi phần việc của mình, không có cơ chế kết hợp và cũng không có cơ quan làm mai tụ họp để kịp thời phát hiện cảnh huống thất thường nên khi DN "chết" mới tá hỏa.
Các vướng mắc nằm ở khâu thu hồi giấy chứng nhận đầu tư; giải thể, thanh lý DN; thu hồi đất; xử lý tài sản, công nợ, giải quyết chế độ cho người lao động. Tuy nhiên, một chuyên gia Vụ Pháp chế Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam lo ngại ngoài lỗ hổng của luật pháp, phần nhiều nguyên cớ là do thực thi, giám sát lỏng lẻo. Đây là những vấn đề cần siết lại. Cũng có trường hợp "vẽ" dự án vay hàng trục triệu USD của NH trong nước rồi cao chạy xa bay.
Bởi vậy, cần sửa Luật Đầu tư để có cơ chế phòng ngừa, trong đó chú trọng tìm hiểu thông tin nhiều chiều về năng lực tài chính cũng như nhân thân chủ đầu tư, không chạy đua vấn FDI bằng mọi giá.
Cần đơn vị mối lái Theo ông Phan Hữu Thắng, nếu quy định đặt cọc, khoán thuế như một số quan điểm đề xuất, Việt Nam có thể rơi vào cảnh "một mình một chợ", giảm sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) dấn số lượng doanh nghiệp (DN) đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) bỏ trốn đã gia tăng đáng kể trong thời gian gần đây nhưng cơ quan quản lý thiếu cơ sở để giải quyết.
Luật Đầu tư nước ngoài năm 1987 chỉ cho phép DN nước ngoài đem vốn ở ngoài vào thành lập công ty TNHH, số vốn phía nước ngoài góp trong liên doanh không thấp hơn 30% tổng vốn đăng ký. Nếu siết điều kiện đầu tư thì có thể làm ảnh hưởng ngay đến môi trường kinh doanh của Việt Nam, gây lực cản dòng vốn trung chuyển. Nếu có sự phối hợp tốt giữa các bên, khi DN nợ lương hoặc tồn kho, nợ xấu nhà băng (NH), chậm nộp thuế vài tháng.
Theo ông Vũ Đình Ánh, cũng cần theo dõi DN có thực thụ chuyển vốn vào như cam kết hay không, chuẩn y hệ thống NH. Về giải quyết quyền lợi cho người lao động, nhiều DN nợ BHXH làm ảnh hưởng đến nhiều người.
Một chuyên gia từng công tác tại Vụ Pháp chế Bộ KH-ĐT nhận xét: "Quản lý việc cuốn, sử dụng vốn FDI được thực hiện theo cơ chế "tiền buông hậu kiểm" nhưng khâu "hậu kiểm" rất lỏng lẻo.
Sửa luật, tăng giám sát Chuyên gia này cho rằng luật pháp về đầu tư nước ngoài hiện chưa chém đẹp. Công ty TNHH Hai Min (TP HCM, chủ doanh nghiệp Đài Loan bỏ trốn) đang bị một công ty cho thuê tài chính xiết nợ. Sau cấp phép, cơ quan quản lý có rất ít thông báo về DN, thậm chí không biết hội sở, vì DN có đổi thay cũng không thưa". Chính quyền địa phương không thể đứng ra thanh lý, giải thể DN vì theo quy định, đây là trách nhiệm của DN, chỉ được giải tán khi tính sổ hết các khoản nợ và trách nhiệm khác.
Ảnh: Vĩnh Tùng Tưởng chặt hóa lỏng Ngay từ việc tưởng như đơn giản là thu hồi giấy chứng nhận đầu tư, luật pháp hiện hành cũng chưa có quy định. Là đã "bắt được bệnh", không để đến mức chủ bỏ trốn để lại "vườn không nhà trống". Theo ông Thắng, hiện việc quản lý vốn FDI có vẻ được cắt cử, phân cấp rõ ràng và chặt.
Trong khi đó, Luật Đầu tư năm 2005 cho phép nhà đầu tư nước ngoài được đồng đẳng vay vốn NH trong nước. "Việc quản lý, giám sát hoạt động của DN FDI phải được điều chỉnh tốt hơn bởi pháp luật và sự phối hợp chặt chịa trong khâu giám sát" - ông Ánh đề xuất. Cựu chuyên gia Vụ Pháp chế Bộ KH-ĐT đề xuất cần tăng cường công tác giám định dự án và năng lực nhà đầu tư.
